Mój kawałek Polski na Wyspach – Polska Szkoła Sobotnia im. św. Królowej Jadwigi Forest Gate / Ilford
Obecnie w bazie szkół polonijnych na świecie, którą prowadzi Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za granicą (ORPEG, 2021) nieco ponad 19% wszystkich szkół zarejestrowanych w wyżej wymienionym serwisie stanowią szkoły sobotnie ze Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii. Gdy bliżej przyjrzymy się tym szkołom, to okazuje się, że aż 79% z nich znajduje się na terenie Anglii. Wnikliwa analiza danych rejestru pozwala na ocenienie stosunku szkół polonijnych otworzonych przed i po wejściu Polski do Unii Europejskiej, bowiem okazuje się, że 83% szkół powstało po 2004 roku.
W tym artykule pragnę przyjrzeć się szkole, która należy do pozostałych 17%, szkole, która szczyci się ponad 65-letnią tradycją i jest jedną z największych szkół pod względem liczebności uczniów i uczennic w południowo-wschodniej Anglii. Chodzi tu o Polską Szkołę Sobotnią im. św. Królowej Jadwigi Forest Gate / Ilford, z którą związana jestem od 2012 roku.
Historia do teraz…
PSS im. św. Królowej Jadwigi Forest Gate / Ilford powstała w 1956 roku we wschodnim Londynie w dzielnicy Forest Gate jako pokłosie spotkania z 18 listopada (tego samego roku) koła Polskiej Macierzy Szkolnej – pierwsze zajęcia odbyły się sześć dni później, uczestniczyło w nich piętnaścioro dzieci (Fronc, Dziadak, Hoch-Zielonka, 2021).
Liczba dzieci w tej placówce z roku na rok wzrastała aż do lat 70. ubiegłego stulecia. W szczytowym okresie w szkole tej uczyło się 90 dzieci, a zajęcia prowadziło 5 nauczycieli.
Lata 80. przyniosły spadek liczby uczniów i uczennic uczęszczających do tej szkoły (Barrass, Dziadak, 2016). Wspomnieć jednak należy, że nie chodziło tylko o tę konkretną szkołę, gdyż liczba dzieci pobierających naukę w polskich szkołach sobotnich malała we wszystkich placówkach edukacyjnych ze względu na brak napływu nowej Polonii[1]. Co ciekawe związane to było również z tzw. procesem wymierania języka w rodzinie w trzecim pokoleniu (Pullin, 2019).
Pomimo tego kryzysu szkoła jednak przetrwała niesiona pasją społeczności polonijnej, by od 2004 roku przeżyć niemalże nieprzerwany rozkwit. Wyjątek stanowi okres globalnej pandemii koronawirusa, gdy liczba dzieci zapisanych do placówki nieco spadła. Niemniej szkoła może poszczycić się tym, że dzięki natychmiastowej reakcji dyrekcji oraz zarządu na zaistniałą sytuację oraz godnej podziwu gotowości kadry pedagogicznej do nauczenia się obsługi oprogramowań komputerowych oraz nowych rozwiązań metodycznych związanych z nauczeniem przez Internet, zdecydowano się na nauczanie online, poprzez plalfrormę Zoom, dzięki czemu szkoła nieprzerwanie prowadziła zajęcia oraz przygotowanie do państwowych egzaminów z języka polskiego jako obcego na poziomach GCSE oraz A-level.
W roku szkolnym 2021/2022 do szkoły uczęszczało aż 504 dzieci ze wschodniej części Anglii, a czterdzieścioro ośmioro uczniów i uczennic przystąpiło do egzaminów na poziomie GCSE oraz A-level.[2] Przypominam, że szkoła zaczynała funkcjonować z
piętnaściorgiem dzieci w pierwszym roku pracy.
Społeczność
Współpracę z polską szkołą w Ilford rozpoczęłam we wrześniu 2012 roku, wtedy pracowałam jako nauczycielka języka angielskiego w lokalnej szkole i brakowało mi kontaktu z językiem polskim. Jako wolontariuszka w dwie pierwsze soboty mogłam wspierać wspaniałe nauczycielki, Panie: Monikę Hoch-Zielonkę oraz Karolinę Wesołowską w klasach nauczania wczesnoszkolnego, obydwie panie wywarły na mnie ogromne wrażenie – były ciepłe, zaangażowane, otwarte, życzliwe, a przy tym niezwykle profesjonalne. Wiedziałam, że chcę zapisać swoje dziecko do tej szkoły i chciałam bardzo być częścią tej społeczności – po kilku tygodniach byłam już zapisana na studia podyplomowe z zakresu nauczania języka polskiego oraz kultury polskiej jako drugich, które organizował Uniwersytet Jagielloński oraz Polski Uniwersytet na Obczyźnie. Od tego momentu nastąpiły we mnie zamiany, które pozwoliły pokochać język polski i specyfikę ówczesnej pracy charytatywnej w szkole polonijnej.
Ważniejszym jednak od rozwoju zawodowego stała się społeczność szkolna, która tworzona jest przez niezwykłych ludzi, głownie kobiety, które każdego tygodnia, w każdą sobotę dokładają starań, aby szkoła była miejscem rozwoju, nie tylko tego językowego, dla ponad pięciuset uczniów i uczennic od przeszkolą aż do poziomu maturalnego.
Podczas tegorocznego spotkania świątecznego dla grona pedagogicznego, zarządu i dyrekcji szkoły wzruszałam się wielokrotnie, gdyż przed oczyma miałam koło kobiet, które wspierały się, cieszyły wspólnym towarzystwem i świętowały naszą szkolną rodzinę pomyślałam wtedy, że chciałabym zamknąć te odczucia w jakimś bezpiecznym miejscu, aby móc otworzyć się moim kolegom i koleżankom z Polski, aby pokazać im – jako jeden z tuzina powodów – dlaczego warto wspierać szkoły sobotnie.
Polki i Polacy z różnych części Polski spotykają się co sobotę w Polskiej Szkole Sobotniej im. św. Królowej Jadwigi Forest Gate – Ilford we wschodnim Londynie, aby tworzyć nasz kawałek Polski na Wyspach, nasze dziedzictwo polonijne.
Maksi A. Kozińska
Więcej o szkole można przeczytać w Biuletynie Informacyjnym szkoły.
GALERIA FOTOGRAFII
(Aby zobaczyć opis, kliknij na wybranym zdjęciu po jego powiększeniu w lightboxie)
Bibliografia
Barrass, E., Dziadak, M., 2016. Z ostatnich dziesięciu lat…2006-2016. PSS im. św. Królowej Jadwigi Forest Gate-Ilford.
Fronc, J., Dziadak, M. and Hoch-Zielonka, M., 2021. Broszura Informacyjna. Jubileusz 65-lecia Polskiej Szkoły im. św. Jadwigi Forest Gate – Ilford. Londyn.
Irek, M., Małek, A., Napierała, P., Praszałowicz, D., Pustułka, P., Pyłat, J., 2012. Polskie szkolnictwo w Wielkiej Brytanii: tradycja i nowowcześność – raport [Polish education in the UK: tradition and modernity – report]. [online] Available at: <http://pau.krakow.pl/projekty_badawcze/raporty/Polskie_szkolnictwo_UK/Polskie_szkolnictwo_UK_RAPORT.pdf> [Accessed 22 October 2019].
ORPEG, 2021. Baza danych szkół – Polska szkoła. [online] Available at: <http://polska-szkola.pl/db/web/database/115?field%5B1578%5D=Wielka+Brytania&queryString=&dateFrom=&dateTo=> [Accessed 18 June 2020].
Pullin, J., 2019. Mind the generation gap: Heritage language often lost by third generation. Available at: <https://www.ualberta.ca/rehabilitation/news-and-events/news/2019/may/mind-the-generation-gap-heritage-language-often-lost-by-third-generation.html> [Accessed 13 January 2023].
[1] Tę tendencję spadkową zauważają również badaczki w raporcie pt. ,,Polskie szkolnictwo w Wielkiej Brytanii: tradycja i nowoczesność” (Irek et al., 2012).
[2] W sumie w roku szkolnym 2021/2022 klasach egzaminacyjnych uczyło się ponad 108 uczniów i uczennic! Pragnę podziękować dyrektorce szkoły, pani Monice Hoch-Zielonce za udostępnienie danych liczbowych.